2013 Reis Ierland
Ierland reis
De reis was al een keertje uitgesteld, maar afgelopen maart was het dan zover: een twintigtal JOA-leden reisden voor vier dagen af naar Ierland om de Ierse hardsteen nader onder de loep te nemen. Drie groeves, verschillende productiebedrijven en projecten, van zeer oud tot recent, werden bezocht.
Hardsteen is een veelgebruikt materiaal in de natuursteenbranche. Maar de soort heeft diverse variëteiten en herkomsten. Het wordt op verschillende manieren ontgonnen en heeft uiteenlopende toepassingsmogelijkheden. Van 20 tot en met 23 maart verdiepten de leden van de Jongeren Organisatie ABN zich in de Ierse soort. De reis wordt mede mogelijk gemaakt door Enterprise Ireland dat de gehele groep van vliegtickets voorziet. De organisatie bevordert de handelsrelaties tussen Ierse bedrijven en bedrijven overzee. Namens Enterprise Ireland reist Stephen Fitzpatrick de gehele trip mee, hij regelt een gedeelte van het programma en trakteert de groep de laatste avond op een traditionele Ierse maaltijd in een pub te Dublin. Ook de bedrijven die worden bezocht zijn ruimhartig in hun gastvrijheid en fêteren hun bezoekers op lunch, diner, gebak of Irish coffee.
Afwerkingstechnieken | Bij aankomst op de luchthaven in Dublin pakt het gezelschap direct de bus naar McKeon in Stradbally. Het productiebedrijf verwerkt de hardsteen uit de eigen groeve Threecastles, waar het materiaal sinds 1730 wordt ontgonnen. Het bedrijf produceert het materiaal in al z’n toepassingsmogelijkheden: van interieur en exterieur tot grafwerk. Een ervaren steenhouwer demonstreert in de werkplaats de verschillende afwerkingstechnieken aan het gezelschap dat voor de rondleiding in kleine groepjes is gedeeld. Ook de draaibank voor rond gefreesd werk heeft de aandacht. In een aparte loods werd kunstenaar en beeldhouwer Richard Perry aan een indrukwekkend beeld met vissen. Het is nog lang niet af, maar op zijn laptop laat hij zien welke imposante werken van natuursteensteen hij op zijn naam heeft staan. De directeur van het productiebedrijf neemt de JOA’ers daarna mee naar de ruïne van het Dunamase Castle. Het kasteel uit de twaalfde eeuw is gelegen op een berg dat een mooi uitzicht biedt op het groene, glooiende landschap. Het is overigens het enige moment dat de Ierlandbezoekers een zonnetje pakken. De overige dagen is het typisch Iers weer met druilende regen en af en toe harde wind.
Opgeruimd | Op dag twee vertrekt de groep vanuit het hotel in Killkenny naar Killkenny Limestone. Michel van den Goorbergh, sales manager Nederland voor Brachot-Hermant, begeleidt de jonge natuursteenbewerkers. De Belgische importeur is namelijk eigenaar van de groeve en het naastgelegen productiebedrijf. Sinds 1998 werkten de bedrijven
samen, maar anderhalf jaar geleden nam Brachot-Hermant de groeve over en implementeerde het bedrijf de eigen werkwijze. Noren, die voor Brachot in de Noorse groeven werken, leidden de Ieren verder op. De groeve en de werkplaats zijn daardoor onder andere overzichtelijker en netter geworden. Overigens valt dat bij de andere Ierse bedrijven die worden bezocht ook op: de groeves en werkplaatsen zien er steeds opgeruimd uit.
De groeve is vier banken diep. De bovenste bank levert eerste kwaliteit steen op en met het dalen van de banken, daalt de kwaliteit. Om in alle kwaliteiten te kunnen voorzien, ontgint Killkenny Limestone bij de vier verschillende banken tegelijkertijd. Door de boorgaten wordt een draadzaag gehaald die de blokken zaagt. Door gebruik van wiggen in de zaagsnedes, worden de blokken als enorme plakken brood ontgonnen. Het gebied dat Brachot-Hermant
heeft aangekocht, voorziet volgens Van den Goorbergh nog 800 jaar in Ierse hardsteen.
In de werkplaats wordt onder andere druk gewerkt aan stoepbanden voor Amsterdam. Er worden elke week twee containers van deze banden naar de Nederlandse hoofdstad verscheept. Dat contract loopt nog zeker twintig jaar.
Na de lunch worden verschillende projecten – een gevel, een kerk en zuilen in een winkelcentrum – in Killkenny bezocht waarvoor de groeve steen heeft geleverd. Overigens valt het direct op dat het Ierse hardsteen de
openbare ruimten en gebouwen volop siert. De Ieren zijn daarbij niet vies van wat fossielen en ook de Nederlandse steenhouwers zijn gecharmeerd. Maar voor de export worden over het algemeen de meest egale platen gebruikt, geven de verschillende bedrijven aan.
Eerste kwaliteit | In de namiddag staat Stone Developments in Old Leighlin op het programma. De directeur ontvangt het twintigtal jongeren eerst op kantoor voor een uitleg over het bedrijf dat onderdeel van Sisk is. Hij vertelt over de verschillende groeves en productiebedrijven die het moederbedrijf beheert en over de
technische eigenschappen van het materiaal uit Ierse bodem. Daarin wordt hij bijgestaan door Inge Courtois, sales manager van Erinstone, en haar opvolger Linda Wyckmans. Het Belgische bedrijf vermarkt de Ierse hardsteen van Stone Developments overzee. Dat 85 procent van de steen voor de export in voornamelijk België en Engeland wordt gebruikt, verbaast de groep. België heeft toch z’n eigen hardsteen? Onder andere Courtois legt uit dat in tegenstelling
tot de Belgische variant nog veel eerste kwaliteit hardsteen in Ierland wordt ontgonnen en dat er hele goede tweede kwaliteit wordt geleverd. De Ieren willen zich samen met de Belgen vooral inzetten tegen de Chinese en Vietnamese
‘hardsteen’. Mede door die vereende krachten tegen het oosten wordt Ierse hardsteen ook in België geaccepteerd als optie. De groeve hanteert deels een andere ontginningswijze dan in Killkenny. Doordat er minder ruimte is, worden
ook kettingzagen ingezet.
Ierland krabbelt langzaam op na het absolute economische dieptepunt, drie jaar geleden. Ook bij Stone Developments vielen er klappen. Het bedrijf ging van 235 medewerkers terug naar 85. De renovatie van St. Mel’s Cathedral in Longford, dat door brand werd geteisterd, is voor het bedrijf uit Old Leighlin een welkome opdracht. De werkplaats ligt vol imposante stukken voor dit project.
Calciumgehalte | De derde en laatste dag is op uitnodiging van McGrath. Een busreis van vier uur brengt de JOA’ers in Cong. De groeve aldaar is van iets andere aard dan tijdens de verschillende trips gebruikelijk is. De steen heeft een zeer hoog calciumgehalte en komt in kleinere brokstukken uit de grond. Al in de groeve is
te zien dat deze een stuk donkerder van uiterlijk is. De bovenste laag wordt met enorme drilboren ontgonnen. Zogenaamde brokken ‘weathered stone’ zijn door water op een zeer karakteristieke manier uitgeslepen. Vooral voor de aanleg van tuinen lijkt dit een prachtig materiaal. De brokken daaronder worden voornamelijk als bouwstenen gebruikt. De onderste laag is geschikt om tot poeders en granulaten te vermalen. Deze laag wordt dan ook eenvoudig
opgeblazen. Eenmaal vermalen tot heel fijn poeder komt de steen in onder andere beton, glas, diervoer en tandpasta terecht. Het bezoek aan de groeve was op meerdere fronten bijzonder, maar ook omdat de gastheren de chauffeur vroegen maar gewoon met de bus de put in te rijden. In ieder geval voor hem een hele belevenis. Gelukkig had hij uit voorzorg al de eerste dag de vloerbedekking uit zijn bus verwijderd. Een bezoek aan een steenhouwer die in zijn ‘hobbithuisje’ de betreffende brokstukken tot bouwstenen jobt, het indrukwekkende Ashford Castle en een mooie toonzaal en -tuin, complementeert de leerzame trip.
