JOA-reis Polen
Een delegatie van JOA-leden vertrok eind maart naar Polen. De reis was georganiseerd door JOA-lid Marcin Krawczyk van Granitex uit Hengelo. De bedrijfs- en groevebezoeken werden alom positief gewaardeerd. Voor velen een ontdekking van een onbekend, maar indrukwekkend natuursteenland.
Polen is een voor Nederlanders onbekend natuursteenland. De Pool Marcin Krawczyk wil daar verandering in brengen. De eigenaar van Granitex uit Hengelo en lid van de JOA nodigde zijn mede-leden uit voor een trip naar zijn geboorteland. Samen met zijn vriend Maciej Brzeski, hoofdredacteur en uitgever van Nowy Kamieniarz, het Poolse natuursteenvakblad, stelde hij een programma op voor een bezoek van vier dagen naar het Oost-Europese land. Een avondvlucht naar Krakau en een busreis naar Kielce betekende voor alle deelnemende JOA-leden de eerste kennismaking met Polen. De gastvrijheid werd tijdens die eerste avond al direct geroemd.
Zandsteen : De volgende ochtend wordt een bezoek gebracht aan een zandsteengroeve van de firma Kamieniarz. Hier worden de blokken gewonnen die op andere locaties in Polen worden bewerkt. De winning gebeurt met boren, waarna een chemische vloeistof in de gaten wordt verspreid. Door uitzetting laten de blokken vervolgens los. Er wordt verteld dat het rendement van deze zandsteengroeve 70 procent is.
Na het bezoek aan de zandsteengroeve vertrekken de leden naar Furmanek, een familiebedrijf gespecialiseerd in renovatieprojecten, maar ook handelend in plaatmateriaal. In een opslag worden platen van 2-3 cm geëxposeerd, afkomstig uit de hele wereld. In het kantoor van het bedrijf krijgt de JOA-delegatie een presentatie van een aantal bijzondere restauratieprojecten. Eigenaar Michal Furmanek vertelt onder andere over de renovatie van de toren van het het Sw. Krzyz (Heilige Kruis) klooster. De toren is in 1914 door soldaten van het Oostenrijkse leger vernietigd. De firma Furmanek heeft de toren opnieuw opgebouwd met marmer uit een lokale groeve – in totaal 600 ton marmer – en zelf ook een nieuw koper dak van 100 ton gemaakt. Vervolgens is dit klooster met eigen ogen bekeken en de toren beklommen. Het bedrijf beschikt verder over een laserapparaat om heel oude natuursteenbeelden schoon te maken zonder de structuur van de natuursteen te beschadigen. Op weg naar het restaurant voor de lunch wijst Furmanek op de verschillende werken die het bedrijf in Kielce heeft uitgevoerd.
De inwendige mens is gesterkt en de bus zet koers richting Marmur-Plytki, een producent van tegels en maatwerk van marmer uit eigen groeven. Een voorbeeld hiervan zijn met de hand gekloofde muurstrips. Eigenaar Jacek Lata leidt de deelnemers aan de Polen-trip naar de kleine groeve, waar met een grote graafmachine van 60 ton de ruwe blokken uit de groeve worden gewonnen. Het grootste blok woog 30 ton, vertelt Lata. Hij legt ook uit dat de lagen in de groeve natuurlijke scheuren bevatten, waardoor de blokken eenvoudig gewonnen kunnen worden zonder te boren of te zagen. Hierdoor zijn de kosten zeer minimaal, wat tot uiting komt in de prijs van het materiaal. De dag zit erop en de delegatie gaat naar Hotel Iskierka in Mielec, waar de nacht wordt doorgebracht.
Grootste leverancier : De volgende dag rijdt de bus met daarin de JOA-leden naar een plaats vijftien kilometer verderop, Przylek geheten. Daar wordt een bezoek gebracht aan het bedrijf Rogala, de grootste leverancier van platen en kant-en-klaar producten in Polen. Het bedrijf heeft vier vestigingen, verspreid over het Oost-Europese land. Rogala beschikt over jumbozagen en complete polijstlijnen voor platen. In een enorme showroom worden vloeren en andere interieurtoepassingen van natuursteen getoond. Eigenaar Wojciech Rogala vertelt dat Poolse klanten een verschillende smaak hebben, afhankelijk van waar men woont. In de grote steden – zoals Warschau – is er vooral vraag naar materialen in de kleuren zwart, grijs en wit. Inwoners van kleinere plaatsen hebben meer een voorkeur voor beige, gele en rode natuursteensoorten.
Vanuit Rogala gaat de groep naar Krakau. Eerste stop in de Poolse stad is Kamico. Dit bedrijf is producent van keukenbladen en interieurproducten. De eigenaar Ryszard Klementynowicz laat de JOA-leden het brede assortiment natuursteen, maar ook keramische platen zien en vertelt dat de vraag hiernaar ook in Polen toeneemt. In de mooie showroom zijn prachtige voorbeelden te zien van Onyx en Rain Forest. Blikvanger is een mozaïekwerk op plexiglas met licht erachter, hetgeen een mooi effect oplevert. Aan het eind van de middag gaan de deelnemers aan de Polen-reis naar een joodse wijk vlakbij het centrum van Krakau. Daar wordt in de grote Maria-kathedraal een dienst bezocht. Iedereen is onder de indruk van het prachtige orgelspel en gezang in de overvolle kathedraal. Daarna volgt een proeverij van Poolse specialiteiten in het nabijgelegen restaurant Kogel-Mogel. Volgens iedereen een echte aanrader.
Brok in keel : De derde dag begint met een bezoek aan het voormalige concentratiekamp Auschwitz. Het is moeilijk onder woorden te brengen welke gevoelens het bezoek oproept bij de JOA-leden. Iedereen is diep geraakt door de verhalen, de aantallen slachtoffers en de foto’s. In totaal hebben 1,3 miljoen mensen in het concentratiekamp gezeten, hoofdzakelijk joden. Hiervan zijn 1,1 miljoen mensen omgekomen. Vanuit Nederland zijn 57.000 joden, de meesten vanuit kamp Westerbork, naar Auschwitz gedeporteerd, slechts 900 hebben de oorlog overleefd. Iedereen heeft een brok in de keel tijdens het bezoek aan het complex. Laten we hopen dat we dit nooit (meer) meemaken, is de gedachte die bij allen leeft.
Om het plaatje compleet te maken wordt op deze druilerige dag ook nog een bezoek gebracht aan een begraafplaats in Krakau. Naast een zee van bloemen en kaarsen op de normale graven, zijn er vele oorlogsgraven te vinden. Hier liggen zowel Poolse, als Duitse, Russische en Britse soldaten begraven die tijdens de tweede wereldoorlog zijn omgekomen.
Zoutmijn : Na het ontbijt begint het programma van dag vier met een bezoek aan Wielicka, een van de oudste zoutmijnen ter wereld. Op een diepte van 130 meter wordt getoond hoe het zout in de afgelopen eeuwen is gewonnen en bewerkt. Indrukwekkend is de grote kerkzaal waar alles van zout is gemaakt, tot en met beelden en vloertegels toe.
Dan is alweer het punt aangekomen voor het laatste bezoek van de reis. In Katowice heet WKG de JOA-leden welkom. Het is een nieuw bedrijf dat ondanks dat het zich in de fase van opstarten bevindt, nu al gigantisch groot is. Iedereen is onder de indruk van het moderne machine-arsenaal, waaronder draadzagen, één met 56 kabels, de tweede met 64. Daarnaast staan er nog twee monoblokdraadzagen met een totale zaagcapaciteit van 700 m3. Het bedrijf beschikt ook over een lijn om platen te resineren, van het aanbrengen van de epoxyhars tot de oven voor het uitharden en een polijstlijn voor het eindresultaat. Allemaal van gerenommeerde merken als Pellegrini (de polijstlijn), Prussiani (CNC-brugzaag en CNC-bewerkingscentrum), Digafer (voor het branden van platen) en een automatische kantenpolijster van Commandulli. Het bedrijf voert een grote verscheidenheid aan granieten, waaronder de ook in Nederland bekende Volga Blue. Tijdens de lunch vertelt Marcin Kaminski, CEO van WKG, dat het bedrijf nog helemaal onbekend is in de Poolse natuursteensector. Maar hij verzekert zijn toehoorders dat dit niet lang meer zal duren. Binnen niet al te lange tijd kan het bedrijf circa 1000 m3 blokken bewerken. Na de lunch vertrekt het gezelschap naar het vliegveld van Krakau. De reis zit erop en de reacties zijn unaniem positief.
Tekst : Wilbert Leistra en Marcin Krawczyk © Vakblad Natuursteen
