De bestemming van de jaarlijkse trip van de JOA was deze keer Engeland. Eenentwintig leden – onder wie negen debutanten – vlogen het Kanaal over. Op het programma stonden een bezoek aan de natuursteenvakbeurs Natural Stone Show in Londen, de Portland-groeve van Albion Stone en een bezichtiging van een aantal natuursteenprojecten in Londen. Uiteraard kwam de brexit ter sprake, tegenwoordig bij een bezoek aan Engeland bijna zo vanzelfsprekend als het nuttigen van een traditionele pint.
Tekst: Bas Vervuurt
Bij het opstijgen vanaf Eindhoven Airport naar Stansted Airport ging het gesprek van de JOA-leden uitvoerig over de China White-tegels die op de luchthaven zijn toegepast. In Engeland aangekomen ging het gezelschap direct naar de natuursteenvakbeurs Natural Stone Show in het Excel Building, hartje Londen. Gastheren waren Dirk Eeckhout en Alan Gayle van Trans-European Stone Ltd. Uit gesprekken bleek dat beide heren geen ‘doorsnee’ natuursteenagenten zijn. Volgens de JOA-leden onderscheiden ze zich door hun adviserende en controlerende rol. Ze gaven wat voorbeelden van wat ze voor lokale overheden hadden gedaan. Op de natuursteenvakbeurs maakten de deelnemers kennis met de fossielrijke Portland-kalksteen op de stand van Albion Stone. Ceo Michael Poultney gaf een eerste introductie. Eiland De volgende dag konden de JOA-leden het winnen van de beroemde kalksteen met eigen ogen bewonderen in de groeve van Albion Stone op het eiland Portland. De kalksteen van Portland is zo’n 145 miljoen jaar oud. Net als met de Nederlandse kalksteen waren het de Romeinen die de mogelijkheden van de steen herkenden en ermee begonnen te bouwen. Pas sinds 2002 wordt de steen op het eiland Portland ondergronds gedolven, vertelde groevemanager Mark Godden. Hij wees naar de kerk die te zien was vanuit het dagbouwgedeelte van de groeve. Hij beweerde dat er slechts één kerk ligt tussen de Portland-groeve en Zuid-Amerika. Godden vertelde dat in het pakket natuurlijke breuken zitten, waarvan sommige al miljoenen jaar oud zijn. De ondergrondse tunnels zijn in lijn gegraven met deze breuken. De afmetingen van de tunnels zijn afhankelijk van de positie tussen de breuken, aldus de groevemanager. De volgende stop was de efficiënt ingerichte productiehal van Albion Stone. De aandacht van de JOA-leden ging vooral uit naar de cnc-lintzaag en de rondzaag met blad met een diameter van 3000 mm.
Handgetekend Een grote overeenkomst tussen de Nederlandse en de Engelse natuursteensector is het tekort aan arbeidskrachten. Albion Stone heeft daarom de laatste jaren flink geïnvesteerd in het machinepark. Naast de automatisering van de productie, heeft het Engelse bedrijf een traditie in ere gehouden; nog steeds worden de werkbonnen voorzien van een handgetekend ornament. Het Engelse bedrijf produceert bouwblokken, tegels, platen en dergelijke, vertelde Godden. Het grootste deel van de productie wordt in de omgeving en in Londen afgezet, slechts 11 procent is bestemd voor de export. In heel het Verenigd Koninkrijk is de brexit al bijna drie jaar het gesprek van de dag. Uiteraard kwam het onderwerp dan ook ter sprake tijdens de lunch. Volgens operationeel directeur Tony Porter van Albion Stone zal de brexit geen effect hebben op de omzet van zijn bedrijf. Als men een specifieke steen wil, koopt men die toch, met of zonder de EU, luidde zijn nuchtere commentaar. Londen Het gezelschap ging terug naar Londen waar de volgende dag een bezoek aan een aantal projecten op het programma stond. ’s Ochtends vergezelde gids Barrie Thomas van Albion Stone de JOA-leden naar het hoofdkantoor van de BBC. Hier waren verschillende steenlagen van de groeve toegepast. Speciale aandacht was er voor de voegen, een van de bestanddelen ervan was stof uit de Portland-groeve, vertelde Thomas. Ook kwam het onderwerp reiniging ter sprake. Thomas gaf aan dat reiniging niet per se noodzakelijk is, ook al omdat de grote vervuilers – de kolencentrales – al sinds 1960 gesloten zijn. En daar waar het wel moet, adviseerde hij reiniging op basis van stoom. Bij sommige referentieprojecten viel het de JOA-leden op dat er een granieten lambrisering is toegepast. Gids Thomas lichtte toe dat dit iets van oudsher is. In de tijd dat de straten van Londen onverhard waren, werd vaak een granieten plint toegepast vanwege de levensduur. Sommige architecten laten dit historische feit in de hedendaagse bouw terugkomen. Portugese kalksteen ’s Middags maakte de groep een rondgang langs projecten waar Portugese kalksteen was toegepast. De gids was namelijk Daniel Rebelo van LSI Portugal. Hij legde een aantal verschillen uit tussen de Portugese kalksteen en de Portland-steen. Bijvoorbeeld dat Portugal over grotere voorraden beschikt en vaak voordeliger qua prijs kan zijn. Desondanks is het voor zijn bedrijf moeilijk om in Londen op te boksen tegen de gevestigde ‘Portland-orde’, gaf hij aan. LSI Portugal beschikt niet over een eigen groeve, daardoor kan het bedrijf zich op meerdere producten richten voor de afzet. De JOA-leden werden vervolgens door hun Portugese gids meegenomen naar een project. Hij legde uit dat de steenpanelen al in de fabriek op aluminium frames waren geplaatst om zo de panelen sneller in hartje Londen te kunnen plaatsen. Na het nuttigen van de nodige Engelse pints vloog de JOA-delegatie de volgende dag terug naar Eindhoven Airport.